Zdecydowanie w tym temacie przyda Ci się uważność na tzw. dojrzałość emocjonalną. Rozumiana jako umiejętność rozpoznawania, regulowania i adekwatnego wyrażania emocji, jest fundamentem Twoich relacji i skuteczności w życiu społecznym. Służy nie tylko w radzeniu sobie z trudnymi emocjami, ale także w budowaniu głębokich więzi z innymi. Wpływa również na Twoją satysfakcję z relacji osobistych i zawodowych. W niniejszym 

wpisie pomogę Ci zgłębić ten obszar i opiszę, czym jest dojrzałość emocjonalna, jakie techniki pomogą Ci ją rozwijać oraz jak możesz wykorzystać ją w codziennych sytuacjach społecznych.

 

Natura Twoich uczuć – czym są emocje w życiu społecznym?

Na początku zaznaczę, że emocje, to reakcje biologiczne i zachodzą automatycznie w reakcji na bodziec, np. widzisz niedźwiedzia w pobliżu szlaku, którym podążasz. Natomiast uczucia, to stan psychiczny, który możesz kontrolować i z reguły trwają dłużej niż emocje. Przeciętny człowiek używa tych słów zamiennie, jednak warto je rozróżniać. Emocje i uczucia, to fundamenty ludzkiego doświadczenia. Wpływają na Twój sposób myślenia, podejmowane decyzje oraz działania w sytuacjach społecznych. Spełniają też kilka istotnych funkcji.

 

• Sygnalizują Twoje potrzeby – wskazują, czego potrzebujesz w danej chwili, np. odpoczynku, uwagi czy bezpieczeństwa.
• Działają jako wewnętrzny system alarmowy – ostrzegają Cię przed zagrożeniami i wyzwalają reakcje obronne.
• Stanowią motor napędowy do działania – motywują Cię do podejmowania działań lub zmian w reakcji na różne sytuacje.
• Tworzą podstawy relacji międzyludzkich – emocje umożliwiają Ci tworzenie autentycznych więzi i zrozumienie drugiego człowieka.

 

Każdy z tych aspektów jest nieoceniony w życiu społecznym, ale jednocześnie wymaga rozwijania Twoich umiejętności zarządzania emocjami.

 

Czym są emocje, a czym są uczucia?

Emocje to Twoje automatyczne reakcje biologiczne organizmu na określone bodźce, które nie wymagają naszej świadomej decyzji. Przykładem emocji jest strach, który możemy poczuć, gdy dostrzeżesz zagrożenie, na przykład w postaci węża. Inną emocją jest złość, która może pojawić się, gdy ktoś wyprzedza Cię w korku, wywołując impuls, nad którym czasami trudno zapanować.

W przeciwieństwie do emocji, uczucia to stany psychiczne, które są bardziej złożone, świadome i podlegają kontroli. Możesz na przykład czuć się szczęśliwi z powodu osiągnięcia wyznaczonego celu lub smutny po utracie bliskiej osoby. O ile emocje są przeważnie krótkotrwałe, uczucia mogą trwać znacznie dłużej i to od Ciebie zależy, jak będziesz na nie reagować.

Rozumienie różnic między emocjami, a uczuciami jest istotne dla zrozumienia Twojego wewnętrznego życia. Emocje pojawiają się zazwyczaj spontanicznie i poza Twoją kontrolą, podczas gdy uczucia mogą być kształtowane przez Twoje myśli, wartości i przekonania.

Dzięki tej świadomości możesz podejmować działania mające na celu konstruktywne radzenie sobie z uczuciami, jak na przykład rozmowa z bliskimi w obliczu smutku. Nieprzepracowane uczucia mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak depresja czy lęki.

 

 

Doświadczenie emocji i uczuć

Od wzlotów uniesień po upadki rozpaczy – emocje i uczucia nadają kolor Twojemu życiu. Jednak każdy z nas może przeżywać emocje w nieco inny sposób. Badania sugerują, że niektóre osoby mogą doświadczać emocji mniej intensywnie, co może wynikać z różnic w strukturze mózgu lub indywidualnych doświadczeń życiowych. Osoby, które przeszły przez traumatyczne wydarzenia, mogą na przykład przejawiać tendencję do tłumienia emocji, co z kolei wpływa na ich późniejsze reakcje. Niezależnie od przyczyny, różnice w przeżywaniu emocji i uczuć są naturalne. Masz czuć i mieć dostęp do wszystkich emocji.

 

Czym są uczucia?

Uczucia są bardziej złożone i trwałe niż emocje. O ile emocje są bezpośrednią reakcją na konkretne wydarzenie, uczucia mogą utrzymywać się przez dłuższy czas, a ich intensywność jest często mniej zmienna. Na przykład szczęście, które przeżywamy, może łączyć pozytywne emocje z naszymi przekonaniami i wartością, jaką przypisujemy danemu doświadczeniu. Głębia naszych uczuć jest ważnym elementem naszej tożsamości.

 

Uczucia wyższe

Uczucia wyższe to stany psychiczne, które są bardziej złożone i związane z takimi emocjami, jak miłość, współczucie, wdzięczność czy duma. W odróżnieniu od bardziej podstawowych emocji, uczucia te wymagają przetwarzania poznawczego i często są związane z naszymi wartościami. Przykładem może być miłość – uczucie, które obejmuje nie tylko emocję, ale i świadomą troskę o dobro drugiej osoby. Wdzięczność jest z kolei uznaniem dobra, które posiadamy w naszym życiu, a duma może być zarówno pozytywna (związana z osiągnięciami), jak i negatywna.

 

Czym są emocje?

Słowo „emocja” pochodzi od łacińskiego „e movere”, czyli „wprawiać w ruch”, co dobrze oddaje naturę emocji jako reakcji na określone bodźce. Emocje pełnią istotną rolę w Twoim przetrwaniu, motywując do działania w obliczu zagrożeń. Są one przetwarzane przez ciało migdałowate, które reaguje spontanicznie, bez świadomego udziału Twojego umysłu. Przykładem może być strach, który wywołuje przyspieszenie akcji serca i pobudza nas do reakcji ucieczki lub walki. Emocje dostarczają Ci także pozytywnych wrażeń, jak radość z kontaktu z bliskimi, i pomagają unikać niebezpieczeństw.

 

Emocje a nastrój

Nastrój jest długotrwałym stanem emocjonalnym, który wpływa na Twoje myśli i działania, ale w przeciwieństwie do emocji, nie jest związany z konkretnym bodźcem. Nastroje mogą być pozytywne lub negatywne, a ich źródła bywają różnorodne – od pogody po wydarzenia z dnia codziennego. Nastrój wpływa na sposób, w jaki odbierasz świat, i może determinować Twoje reakcje na emocje, które pojawiają się w ciągu dnia.

 

Kontrola emocji

Umiejętność kontrolowania emocji jest kluczowa w codziennych sytuacjach. Może pomóc zachować Ci spokój, podjąć świadome decyzje i utrzymywać dobre relacje z innymi. Nawet jeśli niektórym przychodzi to łatwiej, kontrola emocjonalna jest umiejętnością, którą można rozwijać. Jednym z pierwszych kroków jest rozpoznanie swoich wyzwalaczy – kiedy wiesz, co wywołuje określone emocje, możesz skuteczniej reagować. Pomocne są również techniki przetwarzania emocji, jak głębokie oddychanie, liczenie do dziesięciu lub prowadzenie dziennika. Dzięki regularnym ćwiczeniom coraz łatwiej jest kontrolować emocje nawet w stresujących chwilach.

 

Klasyfikacja emocji, uczuć

Emocje możesz klasyfikować według ich intensywności. Niektóre z nich, jak szczęście czy smutek, mogą być stosunkowo łagodne, podczas gdy złość i strach bywają intensywniejsze. Subiektywność odczuwania intensywności emocji sprawia, że każdy z nas inaczej postrzega te same sytuacje. W niektórych przypadkach silne emocje mogą prowadzić do afektu – intensywnego, nagłego uczucia, które czasem powoduje utratę kontroli nad własnym zachowaniem.

 

Uczucia religijne

Uczucia religijne to emocje związane z wiarą lub duchowością. Mogą one obejmować zachwyt nad światem przyrody, poczucie spokoju w czasie modlitwy lub wzniosłość wynikającą z uczestnictwa w ceremonii religijnej. Każdy doświadcza uczuć religijnych w sposób indywidualny, w zależności od swojego światopoglądu.

 

Uczucia estetyczne

Uczucia estetyczne pojawiają się w kontakcie z pięknem, czy to w sztuce, przyrodzie czy architekturze. Mogą wywoływać w Tobie zachwyt, miłość, smutek lub wzruszenie. Obcowanie ze sztuką wpływa na Ciebie subiektywnie, ale może również prowadzić do dzielenia się wspólnymi przeżyciami z innymi.

 

Uczucia intelektualne

Uczucia intelektualne, jak ciekawość i podziw, są bardziej związane z Twoim umysłem niż z ciałem. Wymagają one przetwarzania poznawczego i mogą kształtować Twoje podejście do nowych pomysłów lub zagrożeń.

W przeciwieństwie do emocji fizycznych, uczucia intelektualne rzadziej wpływają na Twoje ciało, choć mogą silnie angażować naszą uwagę i motywować do działania.

 

Uczucia społeczne

Uczucia społeczne, takie jak miłość, zazdrość czy współczucie, wynikają z relacji międzyludzkich i pomagają tworzyć więzi. Dzięki nim odczuwasz potrzebę wspierania bliskich, a także potrafisz identyfikować i odpowiadać na potrzeby innych. Są one istotnym elementem Twojego życia społecznego, bez których trudno byłoby Ci tworzyć trwałe relacje.

 

Praktyczne metody regulacji stanów emocjonalnych

Rozwijanie dojrzałości emocjonalnej wymaga Twojej pracy nad samoświadomością oraz nad sposobem reagowania na bodźce zewnętrzne. W sytuacjach stresowych warto, abyś sięgnął po techniki, które pomogą opanować Twoje emocje. Poniżej proponuję dwie metody regulacji, które możesz potestować.

 

Technika AWARE

Technika AWARE umożliwi Ci świadome i refleksyjne podejście do emocji.

1. Acknowledge (Zauważ) – zauważ swoją emocję, bez oceniania jej. Samo dostrzeżenie emocji pomoże          Ci zyskać nad nią kontrolę.
2. Wait (Poczekaj) – daj sobie chwilę na przetworzenie emocji i uniknięcie natychmiastowej, impulsywnej reakcji.
3. Analyze (Przeanalizuj) – przeanalizuj przyczynę emocji. Zrozumienie, skąd się bierze, może dać Ci cenny wgląd.
4. Respond (Zareaguj) – reaguj adekwatnie do sytuacji. Świadomie wybierz reakcję, która najlepiej odpowiada na potrzeby sytuacji.
5. Evaluate (Oceń) – po wszystkim oceń swój sposób reagowania i jego skutki. To pomoże Ci w budowaniu umiejętności na przyszłość.

 

System COOL

System COOL to prosty sposób, który pozwoli Ci zacząć panować nad emocjami w momentach stresowych.

1. Calm yourself (Uspokój się) – uspokój się, wykorzystując techniki oddechowe lub krótką przerwę.
2. Observe situation (Obserwuj) – bez oceniania obserwuj sytuację i swoje reakcje.
3. Open mind (Otwórz umysł) – staraj się patrzeć na sytuację szerzej i zaakceptuj inne perspektywy.
4. Learn from it (Wyciągnij wnioski) – poszukaj wartościowego wniosku z danej sytuacji na przyszłość.

 

Praktyczne scenariusze i rozwiązania

Scenariusz biznesowy

• Wyzwalacz: podważanie Twoich kompetencji przez współpracownika.
• Identyfikujesz np.: wzburzenie, złość i urażoną dumę.
• Strategia.
  1. Zrób świadomy, głęboki wdech.
  2. Zidentyfikuj swoją emocje, uczucie i źródło.
  3. Przeformułuj „atak” na potencjalną informację zwrotną.
  4. Użyj asertywnej reakcji: „Doceniam twoją perspektywę. Porozmawiajmy o konkretach.”

 

Scenariusz rodzinny

• Wyzwalacz: nadmierna ingerencja w Twoją prywatność przez bliską osobę.
• Identyfikujesz np.: rozdrażnienie, gniew i dyskomfort.
• Strategia.
  1. Rozpoznaj sygnały napięcia w ciele.
  2. Zastosuj technikę uziemienia (np. skup się na oddychaniu lub krótkiej medytacji).
  3. Przygotuj asertywną odpowiedź.
  4. Przekieruj rozmowę w konstruktywną stronę.

 

Scenariusz dla grup typu Mastermind

• Wyzwalacz: słyszysz sukcesy innych członków grupy.
• Identyfikujesz np.: zawiść, smutek i zwątpienie we własne możliwości.
• Strategia.
  1. Zaakceptuj obecność trudnych uczuć bez osądzania ich.
  2. Przekształć uczucie w motywację do działania.
  3. Poszukaj inspiracji w doświadczeniach innych osób.
  4. Skoncentruj się na swoich celach i ścieżce rozwoju.

 

Akceptacja to podstawa i ma ogromną moc. Akceptując np. jakąś swoją słabości, której nie lubisz, możesz szybciej jej się pozbyć. Paradoksalnie a k c e p t a c j a, powiedzenie samemu sobie, że takim się właśnie jest, pomaga.

Druga praktyczna rada, to w chwili mocnych i trudnych dla Ciebie emocji, pomyśl, że Ty tak reagujesz. Człowiek obok, może na tą samą sytuację reagować inaczej, mniej emocjonalnie, bardziej spokojnie. Warto zadać sobie pytanie, ,,Co mi to robi? Czemu tak zareagowałem? Co się za tym kryje?”. Jest spora szansa, że możesz uświadomić sobie przyczyny Twoich reakcji i je zmienić na bardziej przez Ciebie pożądane.

Takie podejście bardzo się sprawdza w mojej praktyce. W indywidualnej pracy 1 na 1, w bezpiecznym środowisku można zlokalizować wiele mało korzystnych schematów. Dzięki temu jest spora szansa na zmianę ich na bardziej pracujące dla danego człowieka.

 

Rytuały wzmacniające dojrzałość emocjonalną

Rozwijanie dojrzałości emocjonalnej jest procesem, który wymaga Twojej regularnej pracy nad sobą. Wprowadzenie rytuałów może pomóc Ci w tej praktyce.

• Codzienna uważność – uświadamiaj sobie Twoje emocje i obserwuj je bez oceniania. Są i będą obecne w Twoim życiu. Pamiętaj, że masz dostęp do całego jego wachlarza.
• Dziennik emocjonalny – zapisuj swoje emocje, ich źródła oraz reakcje, aby zauważać powtarzające się wzorce. Dzięki temu jest spora szansa na ich zmianę.
• Przygotowanie mentalne – ćwicz wyobrażanie sobie trudnych interakcji społecznych i rozwijaj strategie radzenia sobie z nimi. Nad tym często pracuję z klientami i dobra wiadomość jest taka, że jest to możliwe. Oczywiście wymaga Twojego czasu, zaangażowania i autorefleksji, jednak efekty mogą Cię zadziwić.
• Praktyka doceniania – codziennie zauważaj i celebruj swoje postępy oraz sukcesy innych, co wzmocni Twoje pozytywne nastawienie.

 

Myślę, że może Ci się przydać również wpis pt. ,Jak wprowadzać nowe zachowania w swoim życiu?”,– zapraszam do lektury!

 

Zasady kardynalne w budowaniu dojrzałości emocjonalnej

W pracy nad dojrzałością emocjonalną kluczowe jest, abyś przestrzegał następujących zasad.

• Emocje są neutralnymi sygnałami – każde Twoje uczucie i emocja są wartościowe oraz ma swoje źródło.
• Regulacja, nie tłumienie – celem jest Twoja świadoma regulacja emocji, uczuć, a nie ich tłumienie.
• Każdy ma prawo do przeżywania emocji – wszystkie emocje są ważne i potrzebne.
• Dojrzałość emocjonalna, to adekwatna ekspresja – ważne jest, abyś wyrażał emocje w sposób odpowiedni do sytuacji.

 

Myślę, że zainteresuje Cię również wpis, ,Jak rozwinąć umiejętności osobiste?”. Znajdziesz w nim praktyczne porady i wskazówki, które mogą wspierać Cię na co dzień.

 

Protokół awaryjny w sytuacjach kryzysowych

W trudnych, stresujących sytuacjach, kiedy pojawi Ci się natłok emocji, pomocne mogą okazać się proste techniki.

• Time-out emocjonalny – zrób krótką przerwę, aby uspokoić emocje. Możesz fizycznie opuścić miejsce, jeśli masz taką możliwość i zwentylować emocje.
• Techniki oddechowe – oddychanie przeponowe lub powolne, głębokie wdechy pomogą uspokoić ciało.
• Hydratacja – nawadnianie organizmu pomoże poprawić Twoją koncentrację i zredukować stres.
• Zmiana otoczenia – czasami wystarczy, abyś wyszedł na świeże powietrze lub zmienił pomieszczenie.
• Ekspresja pisemna – zapisz swoje uczucia i myśli, aby je przetworzyć oraz zyskać perspektywę.

 

Dojrzałość emocjonalna to kompetencja, którą możesz rozwijać przez całe życie. Twoje codzienne interakcje stanowią doskonałą okazję do pracy nad sobą, głębszego zrozumienia Twoich emocji i budowania umiejętności zarządzania nimi. W rezultacie, rozwijanie dojrzałości emocjonalnej pozwali Ci czerpać większą satysfakcję z życia oraz relacji.

Ucz się na przeszłych doświadczeniach, a jak to dokładnie możesz zrobić, byś miał zadawalające Cię efekty przeczytasz w tym bardzo praktycznym wpisie, ,,Cykl Kolba, czyli jak się uczyć przez doświadczenie”

 

PS

Masz chęć na kolejne tematy? Zapisz się na newsletter, a otrzymasz więcej wartościowych treści, które pomogą Ci  osiągnąć długotrwałe zadowolenie z życia. Wejdź na moją stronę mastermindcoach.pl i zapisz się już teraz.