Poczucie własnej wartości często jest rozumiane, utożsamiane i stosowane zamiennie z tzw. globalną samooceną, która jest pojęciem dość złożonym i wieloaspektowym. Jak się już domyślasz, Twoją samoocenę możesz rozpatrywać całościowo (globalnie) i szczegółowo odnosząc się do tego, jak funkcjonujesz w konkretnych obszarach, rolach, czy zadaniach, jakie masz do wykonania. Możesz odznaczać się samooceną pozytywną (masz przekonanie, że jesteś
,,wystarczająco dobry”) lub negatywną (jesteś niezadowolony z siebie).
Definicji jest sporo, a jedna z nich, jaką możesz przeczytać w literaturze przedmiotu, prezentuje M. Leary twierdząc, że „samoocena to ogólny typowy dla każdego człowieka poziom poczucia własnej wartości” oraz „stan – poziom samooceny w danym momencie i w danej sytuacji”.
Przegląd definicji pokazuje, że samoocena, to zarówno wiedza, utrwalony system opinii i poglądów, jaki masz na swój temat; przekonania, czy też sądy o samym sobie odnoszące się do różnych obszarów, wywodząca się z dwóch źródeł.
Pierwsze to, opinia na temat siebie, jaką wykształciłeś na podstawie Twoich doświadczeń w trakcie dotychczasowego życia. Drugie źródło zawiera, wszystkie opinie i oceny o Tobie, jakie otrzymałeś z zewnątrz.
Już wiesz, na jakiej podstawie tworzy się Twoja samoocena i być może już się domyślasz, lub już gdzieś ,,obiło Ci się o uszy”, że może ona być zaniżona lub zawyżona.
Jak odróżnisz jedną od drugiej?
Jeśli odznaczasz się pierwszą, przypisujesz sobie wyższe możliwości do faktycznie posiadanych, jednym słowem przewyższasz je. I odwrotnie, w przypadku drugiej.
Bez względu na to, którą się odznaczasz, samoocena pociąga za sobą konkretne konsekwencje w odniesieniu do :
- Twojej osoby,
- wykonywanych zadań,
- stabilności emocjonalnej,
- poziomu motywacji do kolejnych działań,
- a także do relacji rodzinnych, zawodowych, towarzyskich, czy przyjacielskich.
Samoocenę, jako konstrukt dosyć złożony, możesz rozpatrywać również pod kątem jawnej oraz skrytej (nieświadomej), które wcale nie muszą być ze sobą zgodne. Dodatkowo Twoja samoocena może występować, jako stan (np. może ulec zmianie pod wpływem nastroju, stopnia akceptacji przez inne osoby, czy informacji zwrotnej), a także, jako cecha.
#Niskie poczucie własnej wartości
Jeśli należysz do grupy osób o niskiej samoocenie, to z dużą dozą prawdopodobieństwa można powiedzieć, że nie posiadasz rozbudowanej wiedzy o sobie. Szczególnie w odniesieniu do Twoich pozytywnych aspektów funkcjonowania.
Zaniżone poczucie własnej wartości wiąże się m.in. z:
- brakiem motywacji do działania i brakiem sukcesu w działaniach,
- tworzeniem samooceny wyłącznie, w oparciu o opinie innych osób,
- odczuwaniem negatywnych emocji,
- fluktuacją nastroju w ciągu dnia (osoba z niskim poczuciem własnej wartości jest reaktywna w stosunku do otoczenia; czuje się bardziej nagrodzona słysząc pozytywne informacje zwrotne),
- brakiem asertywności – więcej o asertywności możesz przeczytać w tym wpisie ,,Asertywność – dlaczego warto się jej nauczyć?”,
- z niepewnością i ostrożnością – o tym, jak być pewniejszym siebie przeczytasz w tym wpisie, ,,Jak być pewniejszym siebie?”
- problemami finansowymi,
- opuszczeniem szkoły.
Osoby z niskim poczuciem własnej wartości, częściej doświadczają:
- długotrwałego bezrobocia,
- braku wiary we własne możliwości,
- poczucia silnego napięcia,
- braku cieszenia się z pracy,
- z doświadczania życia,
- trudności w radzeniu sobie z krytyką,
- pragnienia sukcesu przy równoczesnej obawie doświadczenia niepowodzenia, więc lęk często bierze górę,
- niepewności w stosunku do posiadanych cech,
- niskiego poczucia szczęścia, czy zadowolenia z życia,
- częściej niż osoby z wysoką samooceną, popadają w konflikt z prawem, palą papierosy.
W sytuacji wyzwania, głównym celem staje się uniknięcie porażki, (osoba z.p.w.w. podejmuje zachowania, które mają chronić ją przed niebezpieczeństwem, niepowodzeniem, odrzuceniem, czy upokorzeniem).
#Niskie poczucie wartości
Czego jeszcze doświadcza osoba z niskim poczuciem własnej wartości? Kilka przykładów poniżej:
- unikania nacisku i ryzyka,
- wycofania się w sytuacjach stresowych,
- mniejszej aktywności,
- trudności w podejmowaniu decyzji.
Cechuje ją:
- tendencja wycofywania się z relacji, w których są korzystne postrzegane i odbieranie,
- postawa unikowa wobec trudności, ryzyka i wyzwań,
- ciągłe poczucie winy,
- stawianie sobie bardzo wysokich wymagań,
- perfekcjonizm w życiu,
- działanie, którego celem jest przypodobanie się innym,
- czarnowidztwo w każdym obszarze życia,
- pojawienie się myśli samobójczych i depresji.
Często też, popełniają błędy atrybucyjne (pojęcie z psychologii społecznej), czyli jeden z przykładów błędów poznawczych polegających na skłonności do wyjaśniania zachowania obserwowanej osoby w kategoriach przyczyn wewnętrznych i stałych, pomijając wpływy zewnętrzne oraz sytuacyjne,
#Niskie poczucie własnej wartości – w czym jest przeszkodą?
Posiadając nawet wysokie kompetencje do wykonania danego zadania może się wycofać, jeśli dane zadanie wiąże się z ryzykiem poniesienia porażki – utrudnia sobie tym samym możliwość:
- sprawdzenia się,
- rozwoju kompetencji,
- poznania swoich możliwości,
- trudności w dokonywaniu wyborów.
Myślę, że przyda Ci się również ten wpis, ,,Plan rozwoju osobistego – jak go przygotować?”
W relacji romantycznej, często doświadcza miłości nieodwzajemnionej, często nie wierzy w miłość partnera, stale oczekuje odrzucenia. Może też wpłynąć na kondycję psychiczną i to niekorzystnie, jak się pewnie domyślasz. Ciągła chęć przypodobania się innym, widzenie wszystkiego w czarnych barwach, a do tego narzucanie sobie wysokich, często mało realnych wymagań, ma znaczenie i zostawia po sobie pokłosie.
Niskie poczucie własnej wartości może przeszkodzić Ci w realizacji marzenio – planów, bo jak masz sięgać po to, na czym Ci naprawdę zależy, skoro ciągle skupiasz się na przypodobaniu się wszystkim dookoła?
Jeśli nie wierzysz w siebie, to raczej nie będziesz podejmował się wymagających zadań, którym sprzyja wiara w siebie i swoje możliwości. Wiąże się to także ze znajomością silnych i mocnych stron. Każdy z nas je ma. Świadomość ich posiadania, a także umiejętne korzystanie z posiadanych plusów oraz adekwatna do rzeczywistości samoocena pozwala podejmować się zadań ambitnych, lecz na na miarę możliwości danego człowieka.
Kolejna przeszkoda, to życie poniżej własnych możliwości. W tym szerokim pojęciu mieści się satysfakcjonująca praca i relacje. Nie możesz budować zdrowych relacji, jeśli nie jesteś sobą i skupiasz się na przypodobaniu się wszystkim innym, omijając szerokim łukiem siebie i swoje potrzeby
Następna trudność, to problem z podejmowaniem decyzji. Jeśli odznaczasz się niskim poczuciem własnej wartości to, nie myślisz o sobie i swoich potrzebach, o tym co dla Ciebie jest ważne. O tym, co tak naprawdę jest dla Ciebie ważne. Dla Ciebie, Ciebie. A nie dla innych.
#Test samooceny
Jeśli chcesz sprawdzić, jak się ma Twoja ogólna samoocena, zapraszam na konsultacje. Test, który zrobisz, a raczej w jego wyniki pomogą Ci zrozumieć siebie, Twój sposób funkcjonowania, a także wskazać obszary do zaopiekowania.
Lepsze poznanie siebie wpływa na Twoje osiągnięcie długotrwałego zadowolenia z życia, dlatego też leży t ow Twoim dobrze pojętym interesie.
Link do konsultacji masz tutaj: Konsultacja psychologiczna
Powodzenia.
Patrycja
PS
Podobał Ci się ten artykuł? Zapisz się na newsletter, a otrzymasz więcej wartościowych treści, które pomogą Ci osiągnąć długotrwałe zadowolenie z życia. Wejdź na moją stronę mastermindcoach.pl i zapisz się już teraz.